شهید سید ابوالحسن شمس آبادی

فقیه زاهد، عالم عابد، مجاهد نستوه، شهید آيت‌ الله موسوی شاهان دشتی آل رسول معروف به شمس آبادی (۱۲۸۱ - ۱۳۵۵ ش)، از علمای طراز اول اصفهان، شخصیت معروف، خوشنام، محترم، بسیار محبوب و ملایی بودند. در ماجرای کتاب شهید جاوید، ایشان موضع گرفته و نویسنده و تقریظ نویس آن کتاب را تخطئه کردند. ایشان وکیل و نماینده آیت الله العظمی سید ابوالقاسم موسوی خویی در اصفهان بودند.

تولد

سید ابوالحسن به سال 1319 قمری برابر با 1281 خورشیدی در اصفهان دیده به جهان گشود. خاندان وی تا چندین نسل، همگی از علمای خدمتگزار دين و مروج آيين بودند.

پدر

پدر بزرگوار ايشان، آیت‌الله آقا سید محمدابراهیم،‌ فرزند آقا سید عبدالله، فرزند آقا میرزا محمدعلی، فرزند آقا سید محمد، در سال 1294 ق به دنیا آمد، و در اصفهان و نجف در محضر بزرگانی همچون آقا نجفی اصفهانی، ملا محمدباقر فشارکی، میرزا جهانگیرخان قشقایی، آخوند كاشي و میرزا محمدهاشم چهارسوقی به تحصیل علوم اسلامی پرداخت.

نیاکان عالم

پدربزرگ پدری سید ابوالحسن، آیت‌الله سید عبدالله موسوی، امام جماعت مسجد قطبيه‌ اصفهان و از شاگردان آیات عظام شیخ محمدتقی آقانجفی و آقا میرزا محمدهاشم چهارسوقی خوانساری بود که مقبره‌اش در وادی‌السلام نجف قرار دارد.
پدرش (جد اعلی)، میرزا محمدعلی شمس‌آبادی (1220 - 1288 ق) از علمای بزرگ اصفهان بود كه در مسجد قطبيه، امامت جماعت را بر عهده داشت و تدريس و تأليف هم مي‌ کرد. او خطی بسیار زیبا داشت و کتاب هايي همچون کمال‌الدین شیخ صدوق، و جلد هشتم و دهم بحارالانوار را ترجمه كرده و مؤلف مباني‌الاحكام در فقه (مباحث طهارت، صلاة، حج و غيره) بود. قبر او نيز در وادی‌السلام نجف است.
پدر ایشان (پدر جد اعلی)، آیت‌الله آقا سید محمد موسوی شاهاندشتي، از لاریجان مازندران به اصفهان كوچيد و از محضر مرحوم آیت‌الله آقا محمد بيدآبادي بهره‌هاي شايان برد. او در سال 1248ق بدرود حيات گفت و در وادي السلام به خاک خُفت.

تحصيلات

شهید بزرگوار پس از دوران كودكي و نوجوانی، به فراگيري دانش اسلامی همت گماشت. وی در آغاز، كتاب‌هاي جامع المقدمات، مغنی، مطول، قوانین، شرایع، شرح لمعه و معالم را نزد استاداني همچون:

• شيخ ابوالقاسم زفره‌اي
• جلال‌الدين همايي
• ميرزا احمد مدرس شهيدي
• ملا محمد ابراهیم
• شیخ عبدالوهاب زاهدی
• شیخ محمد حسن داورپناه

و خط را نزد میرزا اسداله رجالیان فرا گرفت، وی باقی‌مانده سطح و خارج فقه و اصول را نزد آیات عظام:

• سيد محمد نجف‌آبادي
• سيد علي نجف آبادي
• آخوند ملا محمدحسين فشاركي فرا گرفت.

هجرت به نجف

سال 1311 ش برابر با 1355 ق در سن 25 سالگی به حوزه علمیه نجف اشرف مهاجرت كرد و در آن مهد دانش از محضر برخي بزرگان حوزه بهره برد.

وي با جديت و تلاش فراوان به مدت يازده سال مباني فقه و اصول خويش را استوار ساخت، و با كسب اجازات متعدد روايتي و اجتهادي از استادانش، به اصفهان بازگشت.

اساتید

• آقا سید ابوالحسن موسوی اصفهانی
• آقا ضیاءالدین عراقی
• میرزا محمدحسین نایینی
• آقا سید عبدالهادی شیرازی
• آقا شیخ محمّدکاظم شیرازی
• آقا سید جمال الدین گلپایگانی
• حاج میرزا ابوالحسن مشکینی

برگشت به اصفهان

در سال 1366 ق، در اصفهان به تدریس خارج فقه و اصول، تألیف، تربیت شاگردان، وعظ و ارشاد، اقامه جماعت در مسجد سرتیپ چهارسوق و مسجد شیخ بهايي، دستگيري از درماندگان و ساخت مساجد و درمانگاه‌ها و مدارس و مؤسسات خيريه، و ریاست حوزه علمیه اصفهان پرداخت.
آیت‌الله شمس آبادی سالهای سال در حوزه علمیه اصفهان در مدرسه صدر بازار به تدریس فقه و تعلیم و ارشاد طلاب می پرداخت. وی کفایة آخوند خراسانی را تدریس می ­کرد و یک روز در هفته را هم در مدرسه درکوشک (باقریه) برای امر تدریس و مباحثه علوم می ­رفت.

وی، وكيل مطلق مرحوم آیت‌الله بروجردی بود و پس از ایشان، به وکالت تامه‌ مراجع تقلید برگزیده شد و تا هنگام شهادت، پرداخت شهریه طلاب حوزه اصفهان را بر عهده داشت.

تأليفات

• تقریرات درس فقه و اصول استادان خویش
• دیوان اشعار (در فضایل، مناقب و مصائب ائمه اطهار (علیهم السلام))
• رساله‌ای مختصر در اصول دین
• موعظه ابراهیم(علیه السلام)
• شرح صحیفه سجادیه

شاگردان

• میرزا محمدحسین رشتی
• سید ابوالفضل طباطبایی خوراسگانی
• شیخ مظفر فرزانه
• سید ابوالحسن درچه‌ای‌زاده
• شیخ محمدعلی فشارکی
• شیخ اسدالله جوادی
• سید محمدعلی صادقی
• شیخ اسدالله الهی حسین‌آبادی
• سید تقی هاشمی ده‌سرخی
• آقا جلال خمینی‌شهری
• سید محمدتقی حجازی فروشانی
• سیدمحمدتقی مدنی چهارسویی
• سید جواد ابطحی
• شیخ مرتضی رشتی
• سید مجتبی مهدوی هرستانی
• سید محمدتقی حجازی فروشانی
• سید ناصر موسوی مهدوی

خدمات فرهنگی - اجتماعی

آیت‌الله شمس‌آبادی در بنیاد نهادن و نظارت بر چندین مؤسسه شرکت کرد که همه آنها هم‌اکنون نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهند و عبارتند از:

• مؤسسه آموزشی ابابَصير
• انجمن مددکاری امام زمان عجل‌الله تعالي فرجه الشريف
• بیمارستان عسكريه
• آزمایشگاه مهدیه
• مؤسسه خيريه و دبیرستان احمدیه (بنابر گزارش ساواک در تاریخ 19 اسفند 1348، این مؤسسه اقدام به اعزام طلاب و روحانیان به روستاهای اطراف مي‌كند و به مبلغان اعلام شده است که هیچ پولی از مردم نگیرند و مؤسسه خرج سفر و حق منبر ایشان را تقبل مي‌كند.)
• حسينيه و مسجد دهستان «تاروكشه» از توابع کاشان
• حسينيه و زائرسراي اصفهانی‌ها در مشهد مقدس
• ساختمان قائميه

مواضع سیاسی

آیت‌الله شمس‌آبادي در کنار فعاليت‌هاي ديني و خدمات اجتماعی، از فعاليت‌هاي سياسي برکنار نبود.

• در خرداد 1342 در حمایت از حضرت امام خميني و آیت‌الله بهاءالدین محلاتی و علمايي که دستگیر شده بودند، اعلاميه‌اي با امضای وی و دیگر عالمان اصفهان منتشر شد.
• در 20 تیر 1342 نیز برای اعتراض به دستگيري حضرت امام; و پیوستن به جمع علمای معترض کشور، به تهران عزیمت کرد و تا آزادی امام; در آنجا ماند.
• وی در 25 تیر 1347 در اعتراض به دستگيري و محكوميت آقايان منتظري و ربانی شيرازي;، به همراه عده‌ای از علمای اصفهان، تلگرام‌هايي به مراجع تقلید و علمای شهرها فرستادند.
• همچنين در سال 1353ش به گروهی از طلاب که به خدمت در اداره اوقاف رژیم پهلوی درآمده و سپاه دین نام گرفته بودند، به وسیله نزدیکان خود پیغام فرستاد و برخی از آنان را به منزل خود دعوت کرد. ایشان از آنان خواست تا از خدمت در اوقاف استعفا کنند و قول داد چنانچه از حقوق دولت چشم‌پوشی کنند، حقوق بيشتري به آنان خواهد داد.

ويژگي‌هاي اخلاقي

شهید سعید زندگی بسیار ساده و خانه‌ای محقر داشت. با آنکه ماهانه ميليون‌ها تومان از وجوهات شرعیه به دست ایشان می‌رسد،‌ خود مانند طلبه‌ای زاهد زندگی مي‌كرد.

تهجد و شب‌‌زنده‌داري، سخاوت، فروتنی، انس با قرآن و دعا، بزرگداشت و تجلیل عالمان و فقیهان، از دیگر ويژگي‌هاي آن مرد بزرگ بود.

شهادت

صبحدم چهارشنبه، هفتم ربیع‌الثانی 1396 ق، برابر با 18 فروردین 1355، در 78 سالگی، هنگامی که برای ادای فریضه صبح از خانه خارج می‌شد، باند سید مهدی هاشمی ایشان را ربودند و در میانه راه، او را خفه و جنازه‌اش را در راه درچه‌ در زیر پل يكي از رودها پنهان کردند. پيش از طلوع آفتاب، رهگذران متوجه شدند و خبر به شهر رسید. انبوه مردم به صورت دسته‌های عزادار به محل وقوع فاجعه حرکت کردند و پيكر پاکش را - به مدت شش ساعت - با كمال احترام بر سر دوش به شهر آورند. سپس در روز پنج‌شنبه با تشييعي باشكوه، در تکیه کوهی تخت فولاد، دفن کردند.
شهید شمس آبادی اولین شهیدی بودند که در این قسمت تخت فولاد دفن شدند و بعد هم شهدای کردستان دفن شدند؛ و بعد هم مزار عمومی عمده شهدای اصفهان شد.

پانویس

منابع

1. اسناد انقلاب اسلامي، تدوين مركز اسناد انقلاب اسلامي، تهران، 1375ش.
2. سيد مصلح‌الدين مهدوي، تاريخ علمي و اجتماعي اصفهان در دو قرن اخير، نشر الهداية، قم، 1367.
3. محمد محمدي ري شهري،‌ خاطرات سياسي، ‌مؤسسه مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي، تهران، چاپ سوم، 1369.
4. سيد مصلح‌الدين مهدوي، دانشمندان و بزرگان اصفهان.
5. سيد مصلح‌الدين مهدوي، زندگي شهيد اصفهاني مرحوم آيت‌الله شمس‌آبادي(در پايان تحفة الابرار)، ‌كتابخانه مسجد سيد، اصفهان، 1367ش/ 1409ق.
6. محمد شريف رازي، گنجينه دانشمندان، كتابفروشي اسلاميه، تهران، 1358.

آرشیو عکس و تصویر

• شهید سید ابوالحسن موسوی شاهان دشتی آل رسول (شمس آبادی) در جوانی

• از راست: ناشناس، شهید سید ابوالحسن موسوی شاهان دشتی آل رسول (شمس آبادی)، ناشناس و رحیم ارباب چرمهینی

• شهید سید ابوالحسن موسوی شاهان دشتی آل رسول (شمس آبادی) و سید اسماعیل هاشمی

• شهید سید ابوالحسن موسوی شاهان دشتی آل رسول (شمس آبادی)

• از راست: شهید محمد صدوقی، شهید سید ابوالحسن موسوی شاهان دشتی آل رسول (شمس آبادی) و مهدی مظاهری

• ابوالفضل خوانساری و شهید سید ابوالحسن موسوی شاهان دشتی آل رسول (شمس آبادی)

• اعلامیه مردمی شهید سید ابوالحسن موسوی شاهان دشتی آل رسول (شمس آبادی)

• سید علی حسینی خامنه ای بر سر مزار شهید سید ابوالحسن موسوی شاهان دشتی آل رسول (شمس آبادی)

• آرامگاه شهید سید ابوالحسن موسوی شاهان دشتی آل رسول (شمس آبادی) در گلستان شهدای اصفهان